ایمنی و ارگونومی اسباب بازی
ایمنی و ارگونومی اسباب بازی
بازی در واقع یک فعالیت طبیعی و اساسی در رشد و توسعه کودکان است. این فعالیت‌ها نه تنها فرصتی برای تفریح و خوشی ارائه می‌دهند بلکه در کسب مهارت‌ها، تقویت عملکرد فیزیکی، تقویت حافظه و تفکر منطقی نیز نقش دارند. همچنین، بازی‌ها و اسباب‌بازی‌ها می‌توانند در تقویت مهارت‌های اجتماعی نیز مؤثر باشند، زیرا کودکان می‌آموزند چگونه با دیگران همکاری کنند، به توازن و انضباط در مواقع گروهی برسند و چگونه با مشکلات و خطاها در طول بازی برخورد کنند.
بازی‌ها و اسباب‌بازی‌ها می‌توانند به کودکان کمک کنند تا مفاهیم مختلفی را درک کنند. برای مثال، بازی‌های تعلیمی می‌توانند به کودکان آموزش مهارت‌های ابتدائی مانند حساب و حروف الفبا را بدهند و همچنین مفاهیم پیچیده‌تر را نیز برای آنها ساده کنند.
از این رو، انتخاب وسایل بازی مناسب و با کیفیت بسیار اهمیت دارد. وسایل بازی باید ایمن و مطمئن باشند تا کودکان هنگام بازی دچار آسیب نشوند. همچنین، بازی‌ها باید به گونه‌ای باشند که از نظر فیزیکی، شناختی و اجتماعی به رشد و توسعه کودکان کمک کنند. نظارت و پشتیبانی والدین و نگهدارندگان در این زمینه بسیار ارزشمند است تا اطمینان حاصل شود که کودکان در حین بازی امنیت دارند و در عین حال می‌توانند از آن لذت ببرند و مهارت‌های مختلفی را یاد بگیرند.
برای مطالعه: اهمیت انتخاب اسباب‌بازی‌های مناسب برای دوران نوزادی
در رویکرد پیاژه ، پنج شاخص اصلی برای تشخیص بازی طرح‌ریزی شده‌اند. این شاخص‌ها به عنوان معیارهای اساسی در تحلیل بازی‌ها و فعالیت‌های کودکان استفاده می‌شوند.
در ادامه، معانی این پنج شاخص بازی در رویکرد پیاژه توضیح داده می‌شود:
- کنترل درونی (Internalized Control): این معیار به وجود آمدن احساس مسئولیت و کنترل درونی در کودکان اشاره دارد. یعنی کودکان به طور آگاهانه و با علاقه خود در فعالیت‌ها و بازی‌ها شرکت می‌کنند، بدون این که نیاز به نظارت خارجی داشته باشند. این نوع کنترل درونی به کودکان اجازه می‌دهد تا تصمیمات خود را بگیرند و مسئولیت‌های خود را در بازی‌ها تعیین کنند.
- واقعیت درونی (Internal Reality): این معیار به تخیل و خلق یک دنیای درونی توسط کودکان اشاره دارد. در زمان بازی، کودکان قادرند دنیای خیالی خود را بسازند و در آن آزادانه فعالیت کنند. این دنیای درونی به آنها اجازه می‌دهد تا تصاویر و ایده‌های جدید را تجربه کرده و در بازی‌های خلاقانه شرکت کنند.
- انگیزه باطنی (Intrinsic Motivation): این معیار به نوعی از انگیزه می‌پردازد که از درون کودکان نشات می‌گیرد. به عبارت دیگر، کودکان به دلایل خلق و خوی بچگانه از بازی‌ها لذت می‌برند و انگیزه ذاتی برای شرکت در بازی‌ها دارند. این نوع انگیزه بازی به آنها اجازه می‌دهد تا به‌طور خودجوش و با اشتیاق در بازی‌ها مشارکت کنند.
- کنترل خارجی (External Control): در مقابل کنترل درونی، این معیار به ضرورت نظارت و کنترل خارجی در بازی‌ها اشاره دارد. یعنی کودکان نیاز به هدایت و دخالت از سوی دیگران یا محیط برای شرکت در بازی‌ها دارند و این نوع کنترل ممکن است موجب محدودیت‌ها در تجربه آزادانه و خلاقانه کودکان شود.
- واقعیت برونی (External Reality): این معیار به میزان تطابق بازی‌ها و فعالیت‌های کودکان با واقعیت خارجی اشاره دارد. به عبارت دیگر، بازی‌ها و فعالیت‌های کودکان باید به اندازه کافی واقعی و متناسب با محیط اطراف آنها باشند تا برای کودکان جذاب و مفرح باشند و همچنین به آنها کمک کنند تا مهارت‌ها و تجربیاتی که در واقعیت به کودکان آموخته می‌شود، در بازی‌ها نیز تجربه کنند.
این پنج شاخص بازی برای درک بهتر رفتارها و تجربیات کودکان در بازی‌ها به‌کار می‌رود و نقش مهمی در تحلیل و تفسیر رفتارهای آنها دارد.
عوامل مختلفی مانند سن، جنس، هوش و محیط تأثیر بسزایی بر بازی کودکان دارند. اینها نکات مهمی هستند که با توجه به ویژگی‌ها و نیازهای مختلف کودکان در سنین مختلف، نوع بازی و اسباب‌بازی می‌تواند متغیر باشد. به عنوان مثال، کودکان در سنین مختلف نیازهای مختلفی در زمینه بازی دارند. در اوایل زندگی، بازی‌های انفرادی و ارتباطی می‌توانند مفید باشند و در طول رشد، نیازهای اجتماعی و گروهی نیز افزایش می‌یابند.
توجه به نیازها و ویژگی‌های کودکان در طراحی بازی و اسباب‌بازی می‌تواند به بهبود تجربه بازی کودکان و حتی به ترغیب آنها برای یادگیری و تفکر خلاقانه کمک کند. همچنین، در طراحی بازی‌ها می‌توان از اصول ارگونومی استفاده کرد تا محیط بازی به گونه‌ای باشد که به راحتی قابل دسترسی باشد و باعث راحتی و رضایت کودکان در هنگام بازی شود.
برای مطالعه: معیارهای هشت گانه انتخاب اسباب بازی
پیاژه، روان‌شناس معروف سوئیسی، تحقیقات زیادی در زمینه تفکیک بازی‌ها بر اساس سن و رشد افراد انجام داده است. او معتقد است که در جریان رشد، سه نوع بازی مشاهده می‌شود که از نظر ساختار با یکدیگر متفاوت‌اند و به ترتیب یکی پس از دیگری ظاهر می‌شوند:
الف. بازی‌های تمرینی (2 – 1 سالگی): در این مرحله، کودکان با استفاده از حواس خود، و با تقلید از بزرگترها، حرکاتشان از شکل ابتدایی آزمایش و خطا به مهارت می‌رسد. این حرکات تقلیدی مقدمه‌ای می‌شوند تا کودک بتواند به اعمال پیچیده‌تری دست بزند.
ب. بازی‌های نمادی (5 – 2 سالگی): در این مرحله، کودکان با استفاده از اشیاء مختلف تجربه‌های زندگی را تمرین و به شکل‌های مختلف آزمایش می‌کنند. از اشیاء موجود اشکال جدید می‌سازند و تجربیات خود را نمایش می‌دهند.
ج. بازی‌های با قاعده (11 – 7 سالگی): در این مرحله، بازی‌هایی با قواعد و قراردادهای مشخص وجود دارند که ممکن است از نسل به نسل یا از بزرگ‌تر به کوچک‌تر منتقل شوند. این بازی‌ها دربرگیرنده رقابت و توافقات است که می‌توانند دائمی یا موقت باشند.
همانطور که ملاحظه می‌شود، هر مرحله از رشد کودک با نوع خاصی از بازی‌ها همراه است و هر کدام از این بازی‌ها نقش خاصی در توسعه مهارت‌ها و تجربیات کودکان ایفا می‌کنند. این تقسیم بندی و تفکیک بر اساس سن و توانمندی‌های کودکان به آنها کمک می‌کند تا مهارت‌های جدیدی را یاد بگیرند و در طی رشد خود پیشرفت کنند. این بازی‌ها نقش مهمی در توسعه فیزیکی، شناختی و اجتماعی کودکان ایفا می‌کنند و از طریق آنها، کودکان به دنیای اطراف خود آگاهی پیدا می‌کنند و مهارت‌های ضروری را یاد می‌گیرند.
تاثیر جنسیت (ایمنی و ارگونومی اسباب بازی)
تفاوت‌هایی که در بازی‌های دخترانه و پسرانه مشاهده می‌شوند، در واقع ناشی از تأثیرات مختلف طبیعت و فطرت کودکان، همچنین انتظارات و توقعات والدین و جامعه‌اند. این تفاوت‌ها می‌توانند در طول رشد کودک قابل ملاحظه‌تر شوند. در زیر تأثیر هر یک از این عوامل بر تفاوت‌های جنسی در بازی‌ها توضیح داده شده است:
طبیعت و فطرت کودک:
-
- دختران: بعضی از دختران به طبیعت ارتباطات انسانی و بازی‌های نمایشی علاقه دارند. آنها ممکن است با بازی عروسک‌ها یا داستان‌های خانوادگی و مهمانی‌ها سرگرم شوند.
- پسران: بسیاری از پسران به بازی‌های فیزیکی و مسابقه‌ای علاقه دارند که از انرژی و نیروی بدنی زیادی برخوردار هستند. آنها ممکن است با بازی‌هایی که مستلزم حرکت سریع، تیراندازی یا مهارت‌های فیزیکی هستند، سرگرم شوند.
انتظارات و توقعات والدین و جامعه:
-
- دختران: از دختران عموماً انتظار می‌رود که در بازی‌هایی که نیاز به مراقبت و نگهداری دارند، مهارت داشته باشند. این ممکن است بازی‌هایی مانند بازی با عروسک‌ها، آشپزی، و خیاطی را شامل شود.
- پسران: از پسران انتظار می‌رود که در بازی‌هایی که مستلزم قدرت فیزیکی و رقابت هستند، مهارت داشته باشند. این ممکن است بازی‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال، بازی‌های تیراندازی یا ساخت و ساز اشیاء مختلف را شامل شود.
تأثیرات جنسیت در محیط اجتماعی:
-
- دختران: در محیط‌های اجتماعی، دختران ممکن است به انجام بازی‌های گروهی و نقش‌آفرینی در ارتباطات خود علاقه داشته باشند. آنها ممکن است در بازی‌هایی که نیاز به همکاری و تعامل اجتماعی دارند، شرکت کنند.
- پسران: پسران معمولاً در محیط‌های اجتماعی تمایل به بازی‌های مسابقه‌ای و رقابتی دارند.
به طور کلی، تفاوت‌های جنسی در بازی‌ها ناشی از مجموعه‌ای از عوامل اجتماعی، فیزیولوژیکی، و فرهنگی هستند که در طول رشد بر روی کودک تاثیر می‌گذارند. تفاوت‌هایی این گونه می‌توانند در درک بهتر نیازها و توانایی‌های کودکان و به‌تبع آن، ارائه بازی‌ها و فرصت‌های مناسب برای رشد و توسعه آنها کمک کنند.
